Suyun Fiyatı Enerjiyi Geçiyor: Türkiye’de Su Kıtlığının Gölgesinde, Tekstil Atık Su Geri Kazanım Sistemleri Arayışında
Türk tekstil sektörü yıllardır artan enerji maliyetleriyle boğuşuyor. Ancak artık tablo değişiyor: Kuraklık, azalan yağışlar ve artan regülasyon baskısıyla birlikte suyun gerçek maliyeti, pek çok Organize Sanayi Bölgesinde (OSB) enerjiyle yarışır hale geldi. Bazı tesislerde ise su faturası ve atık su katılım payı toplamı, enerji maliyetini fiilen geçmeye başladı.
Türkiye’nin hızla “yüksek su stresi” yaşayan ülkeler sınıfına doğru ilerlemesi, özellikle boyama ve terbiye tesislerinde suyu sadece bir üretim unsuru değil, stratejik risk kalemi hâline getiriyor.
Bu haberde uzman raporları ve sahadan gelen veriler ışığında:
- Türkiye’nin ulusal su stresi ve tekstil sektörünün su ayak izi,
- OSB yönetimlerinin su güvenliği açısından oynadığı rol,
- Ve su maliyeti ile üretim sürekliliği riskine karşı Kapalı Döngü Sistemleri (Döngüsel Proses) yatırımlarının neden kaçınılmaz hâle geldiği ele alınıyor. Son bölümde ise Unitop Aquacare’in tekstil firmaları için sunduğu somut geri kazanım çözümlerine yer veriliyor.
I. Krizin Boyutları: Ulusal Su Stresi ve Tekstilin Görünmeyen Ayak İzi
Birleşmiş Milletler destekli son raporlar, Türkiye’yi yüksek su stresi yaşayan ülkeler arasında sınıflandırıyor. Mevcut senaryolara göre, kişi başına düşen yıllık su miktarının 2030’a kadar 1.100 m³ seviyelerine gerilemesi bekleniyor. Bu eşik, Türkiye’yi “su kıtlığı” sınırına çok yaklaştırıyor.
Su tüketimi dağılımına bakıldığında tablo daha da net: Türkiye’de su kaynaklarının yaklaşık %74–77’si tarımda kullanılırken, sanayinin payı %10–15 bandında seyrediyor. Sanayi içindeki proses suyu kullanımında ise tekstil başı çeken sektörlerden. Tekstilde suyun geri kullanım oranı sadece %1 düzeyinde kalıyor. Islak terbiye (boyama, yıkama, apre) tarafında, geleneksel uygulamalarda 1 kg kumaş için 100–150 litre su kullanımı yaygın kabul görürken, yeni nesil makinelerle bu rakamın %20 oranlarında düşürülebildiği örnekler bulunuyor.
Kuraklıktan etkilenen baraj havzalarında doluluk oranlarının mevsim normallerinin oldukça altında seyretmesi, tekstil yoğun bölgelerde yeraltı su seviyelerinin her yıl aşağı inmesi ve DSİ denetimlerinin sıklaşması, sektör için “suya erişim riskini” artık soyut bir kavram olmaktan çıkarıyor.
II. OSB’ler Suyu Kontrol Ediyor: Fabrikaların Kendi Sistemlerini Kurması Kritik
Organize Sanayi Bölgeleri, tekstilin su kaderinde kilit oyuncu haline geldi. OSB yönetimleri; sanayicilere verilen şebeke suyu tarifelerini belirliyor, atık suyu merkezi Atık Su Arıtma Tesisi üzerinden yönetiyor, deşarj standartlarını koyuyor ve aşıldığında ek katılım payları ve cezalar kesiyor. En önemlisi, kuraklık dönemlerinde su kısıtlama ve buna bağlı üretim kısıntısı kararı alabiliyor.
Bu durum, su geri kazanım yatırımı olmayan tesisler için yarın su kısıtlanırsa hatlarımı durdurur muyum? sorusunu gerçek bir işletme riski olarak masaya getiriyor.
Tam da bu noktada devreye Kapalı Döngü Sistemleri (Döngüsel Proses) giriyor.
Kapalı Döngü Sistemi Nedir?
Bu yaklaşım, bir üretim sürecinde kullanılan su ve kimyasalların, sistemi terk etmesine izin vermeden, gerekli arıtma ve işleme tabii tutulup, tekrar aynı proses içinde sürekli olarak yeniden kullanılması anlamına gelir. Böylece tesisin OSB şebeke suyuna bağımlılığını minimuma iner, atık su miktarı ve kirlilik yükü düşer, Sıfır Sıvı Deşarj (ZLD) hedefi için somut bir temel atılmış olur.
Bir teknik yönetici durumu şöyle özetliyor: “Artık suyu, elektrik ya da doğalgazdan ayrı düşünemiyoruz. Hem birim maliyet hem üretim izinleri açısından, suyu yönetemeyen tesisin rekabet şansı kalmayacak.”
III. Stratejik Dönüşüm: Su Geri Kazanımı Lüks Değil, İş Devamlılığı Aracı
Sektörde yapılan başarılı projeler, su geri kazanım yatırımlarının geri dönüş süresinin (ROI) 3–5 yıl bandına indiğini gösteriyor. Su tarifeleri, atık su katılım payları, kimyasal maliyetleri ve üretim durma riskleri bir arada düşünüldüğünde, bu yatırımlar artık “yeşil imaj” değil, iş modeli kararı haline gelmiş durumda.
Dönüşümü hızlandırmak için: Yeşil dönüşüm kredilerinin kapsamı genişletilmeli, ZLD ve ileri arıtma teknolojilerine özel, uzun vadeli ve düşük faizli kredi limitleri açılmalı, geri kazanım sistemini devreye alan sanayiciye OSB’ler tarafından Atık Su Katılım Payı (ASKP) indirimi gibi somut teşvikler uygulanmalıdır. Bu tür mekanizmalar, hem OSB’nin merkezi AAT’lerinin yükünü azaltacak hem de bölgesel su güvenliğini güçlendirecek adımlar olarak görülüyor.
IV. Unitop Aquacare Atık Su ve Kostik Geri Kazanım Çözümleri
Unitop Aquacare, tekstil endüstrisinin ıslak terbiye proseslerine odaklanan, kostik geri kazanım, ZLD, evaporatör ve mekanik buhar sıkıştırma (MVR) gibi teknolojilerle öne çıkan bir üreticidir.
Firmanın ana hedefi, tekstil tesislerine su ayak izini radikal biçimde azaltan, değerli kimyasalları geri kazandıran ve toplam üretim maliyetini aşağı çeken entegre Kapalı Döngü çözümleri sunmaktır.
- Kostik Geri Kazanım Sistemleri (Caustic Recovery): Pamuklu kumaşların merserizasyon prosesinden çıkan yüksek konsantrasyonlu kostik soda (NaOH) atığını yeniden kullanılabilir hale getirir. Bu sistemler, firmaların yeni kostik alım maliyetini %75’in üzerinde azaltır.
- Atık Su Geri Kazanım ve ZLD Termal Çözümleri: Gelişmiş membran ve termal sistemlerle tekstil atık sularının %70’in üzerinde, uygun projelendirmeyle %90–95’e varan kısmı tekrar proses suyu olarak kullanılabilir hale getirilebilmektedir.
- Multiple-Effect Evaporator (MEE) Sistemleri: Buhar enerjisini ardışık kademelerde kullanarak yüksek kapasitede buharlaştırma yaparken enerji tüketimini optimize eder.
- Mechanical Vapor Recompression (MVR) Teknolojisi: Oluşan buharı mekanik olarak sıkıştırıp tekrar ısı kaynağına dönüştürerek dışarıdan sağlanan termal enerjiyi %90’a varan oranlarda aşağı çekebilmektedir.
Bu entegre yaklaşımla, Unitop çözümlerini kullanan tekstil tesisleri: OSB şebeke suyu ve olası su kısıtlamalarına bağımlılığını azaltıyor, su, kostik ve enerji maliyetlerini kontrol altına alarak kârlılığını koruyor ve küresel markaların talep ettiği sürdürülebilirlik ve su yönetimi kriterlerine uyumu kolaylaştırıyor.
Suyun Fiyatı Yükselirken, Seçim Netleşiyor
“Suyun Fiyatı Enerjiyi Geçiyor” tezi, Türk tekstil sektörü için güçlü bir uyarı niteliğinde. Kuraklık, su stresi ve regülasyon baskısı devam ettiği sürece; suya erişim, atık su yönetimi ve OSB kısıtlamaları tekstil fabrikaları için en kritik risk başlıklarından olmaya devam edecek.
Atık su geri kazanımına ve ZLD’ye yönelik her yatırım: Operasyonel riski azaltıyor, üretim sürekliliğini güvence altına alıyor ve suyun gerçek maliyetini uzun vadede kontrol edilebilir bir seviyeye çekiyor. Boyahane ve terbiye hattınızda su tüketimini, kimyasal maliyetlerini ve OSB kaynaklı riskleri yönetmek istiyorsanız, Unitop Aquacare gibi uzman çözüm ortaklarıyla kapalı döngü atık su geri kazanım sistemleri kurmak, artık ertelenebilecek bir tercih değil; rekabette ayakta kalmanın ön koşulu haline geliyor.
