Türkiye–Afrika Tekstil Forumu: İhracatta Yeni Sayfa

İstanbul’da düzenlenen 5. Türkiye–Afrika İş ve Ekonomi Forumu kapsamındaki Türkiye–Afrika Tekstil Forumu, 2025 sonrası için yeni ticaret hedefleri, yatırım alanları ve ortak üretim modellerini masaya yatırdı. Bu analizde, Türk tekstil sektörü için öne çıkan fırsatları ve riskleri inceliyoruz.

1. Arka Plan: Türkiye–Afrika Hattında 20 Yılda 7 Kat Büyüyen Ticaret

Türkiye ile Afrika arasındaki ticaret hacmi, 2003’te 5,4 milyar dolar seviyesindeyken bugün 40 milyar dolar eşiğini zorlayan bir hacme ulaştı.

2024’te toplam ticaret 37 milyar doların üzerine çıkarken, 2025 için resmi hedef 40 milyar dolar, orta vadede ise 50 milyar dolar ve üzeri olarak telaffuz ediliyor.

• 2025’in ilk 6 ayında Afrika’ya yapılan ihracat 10 milyar dolara yaklaşmış durumda,
• İlk 8 ayda bu rakam 14,6 milyar dolar ihracata ulaşmış ve yıl sonuna kadar toplam ticaret hacminin 35 milyar doların üzerine çıkacağı öngörülüyor.

Bu sayılar, Türkiye için Afrika’nın artık “niş” bir pazar değil, stratejik bir büyüme ekseni olduğunu çok net gösteriyor.

Tekstil ve hammaddeleri bu hikâyede önemli bir yer tutuyor: 2024’te Afrika’ya tekstil ihracatı hem değer hem miktar olarak çarpıcı şekilde artarken; bölge, Türk tekstilinin en hızlı büyüyen pazarlarından biri haline geldi.

2. 5. Türkiye–Afrika İş ve Ekonomi Forumu: Tekstile Ayrı Oturum

16–17 Ekim 2025’te İstanbul Kongre Merkezi’nde düzenlenen 5. Türkiye–Afrika İş ve Ekonomi Forumu (TABEF 2025), 4.000’den fazla iş insanı, bakan, finans kuruluşu ve STK temsilcisini bir araya getirdi.

Forumun ana temaları arasında:

• Rekabetçi ve işbirlikçi tekstil değer zincirleri,
• Afrika altyapı yatırımlarının finansmanı,
• Türkiye–Afrika lojistik koridoru,
• Dijital ticaret, sanayi ve kadın girişimciliği

gibi başlıklar öne çıktı.

Bu yoğun gündem içinde, tekstil sektörü için özel bir oturum ayrıldı:
“Competitive and Collaborative Textile Value Chains – Rekabetçi ve İşbirlikçi Tekstil Değer Zincirleri”.

Bu oturumda Türk ve Afrikalı katılımcılar, ham pamuktan son kullanıcıya ulaşan ürünlere kadar uzanan zincirde nasıl “birlikte değer yaratabileceklerini” masaya yatırdılar.

3. Türkiye–Afrika Tekstil Forumu’nda Öne Çıkan 4 Ana Başlık

3.1. Tamamlayıcı Değer Zinciri Yaklaşımı: “Senin Pamuğun, Benim Terbiyem”

Forumun belki de en kritik mesajı, Türkiye ve Afrika’nın birbiriyle rekabet eden değil, birbirini tamamlayan ekonomik yapılara sahip olduğu vurgusuydu.

• Afrika ülkeleri (özellikle Mısır, Etiyopya, Tanzanya, Benin vb.), güçlü pamuk üretimi ve uygun işgücü maliyetleri ile öne çıkıyor.
• Türkiye ise boya–terbiye teknolojisi, teknik tekstiller, makine parkı ve mühendislik kabiliyeti ile fark yaratıyor.

Bu yüzden, “Afrika mı, Türkiye mi?” sorusunun, giderek “Afrika ile birlikte Türkiye nasıl?” sorusuna evrilmesi gerektiği ifade edildi.
Ortak model şu şekilde çerçevelendi:

“Pamuk ve ilk işlem Afrika’da, fonksiyonel terbiye, teknik işlemler ve Avrupa’ya lojistik üssü Türkiye’de; nihai ürün ise her iki tarafta da farklı müşteri segmentlerine satılabilir.”

Bu yaklaşım, hem maliyet hem de sürdürülebilirlik açısından kritik bir denge sunuyor.

3.2. Lojistik Merkezler ve Yeni Koridorlar

TABEF’te, Türkiye-Afrika hattında lojistik ve dağıtım merkezlerinin kurulması sıkça konuşulan başlıklardan biriydi.

Tekstil özelinde:

• İstanbul, İzmir veya Mersin gibi limanlar;
• Kuzey Afrika’da (örneğin Mısır, Fas), Batı ve Doğu Afrika’da seçilecek birkaç stratejik liman

arasında daha hızlı, düzenli ve izlenebilir deniz taşımacılığı hatları kurulması gündemde.

Bu sayede:

• Türkiye’de üretilen yüksek katma değerli kumaş ve teknik tekstil ürünleri,
• Afrika içinde üretilecek hazır giyim ve son ürünler,

hem Afrika iç pazarına hem de Avrupa’ya çok daha etkin şekilde dağılabilecek.

3.3. Finansman ve Sigorta: Ticaretin Gerçek Freni

Afrika pazarına açılmak isteyen Türk tekstilciler için en büyük bariyerlerden biri finansmana erişim ve ticari riskler.

Forumda bu konuya özel olarak değinildi:

• Türk ve Afrikalı bankaların,
• İhracat kredi kuruluşlarının,
• Kalkınma finansmanı sağlayan kurumların

ortak kredi, sigorta ve garanti mekanizmaları geliştirmesi gerektiği vurgulandı.

Özellikle:

• Uzun vadeli yatırım kredileri,
• Afrika’ya ihracat için alacak sigortası,
• Ortak girişimler için risk paylaşım modelleri

gelecek dönemde tekstil sektörü için somut adım alanları olarak gündeme geldi.

3.4. Sürdürülebilirlik ve Sertifikasyon

Avrupa Yeşil Mutabakatı ve küresel markaların beklentileri, Afrika’da üretilecek tekstil ürünlerinin de sertifikasyon ve şeffaflık filtrelerinden geçmesini zorunlu kılıyor.

Forumda, Türkiye’nin bu noktada:

• Boya–terbiye proseslerinde yeşil kimyasallar, düşük su ve enerji tüketimi,
• Better Cotton, GOTS, OEKO-TEX vb. sertifikasyon süreçlerindeki tecrübesi,

sayesinde Afrika’da yapılacak üretimin “Avrupa standartlarına taşınmasında” önemli rol oynayabileceği konuşuldu.

4. Türkiye’den Afrika’ya Bakarken: Yatırımların Mısır/Vietnam/Bangladeş’e Kayması Gerçeği

Bu noktada, 1 no’lu haberimizin temel sorusunu Türkiye–Afrika çerçevesine taşırsak fotoğraf daha da netleşiyor:

Son yıllarda artan enerji, işçilik ve finansman maliyetleri nedeniyle çok sayıda Türk tekstil üreticisinin Mısır, Vietnam ve Bangladeş gibi ülkelere üretim kaydırdığı biliniyor. Sadece Mısır’a taşınan tesis sayısının yüzlerle ifade edildiği, bazı kaynaklarda 200 fabrikanın üzerinde rakamlardan söz ediliyor. Bu ülkelerin cazibesi; birkaç başlıkta toparlanıyor: çok daha düşük işçilik maliyeti, enerji ve vergi teşvikleri, serbest ticaret anlaşmalarıyla AB ve ABD pazarına avantajlı erişim. Ancak bu kayma, uzun vadede Türkiye’nin bölgesel tedarik üssü ve bilgi birikimi merkezi olma rolünü zayıflatma riski de taşıyor. Dolayısıyla, Türkiye–Afrika Tekstil Forumu gibi inisiyatifler, sadece yeni pazar arayışı değil, aynı zamanda “Türkiye’nin oyunda kalması için stratejik bir yeniden konumlanma” fırsatı olarak da görülmeli: Mısır/Vietnam/Bangladeş gibi “ultra düşük maliyetli” üretim üsleriyle direkt fiyat rekabeti yerine, Afrika ile ortak üretim ve Türkiye üzerinden Avrupa’ya yakın, esnek, sertifikalı tedarik modeli kurgulamak; Türkiye’nin gücünü “katma değer + hız + mühendislik” üçgenine taşımak açısından kritik.

5. Afrika Türk Tekstili İçin Gerçekten Ne İfade Ediyor?

5.1. Büyüyen Pazar: Genç Nüfus ve Kentleşme

Afrika kıtası, hızla büyüyen genç nüfus ve kentleşme ile önümüzdeki 10–20 yılın en dinamik tekstil ve hazır giyim pazarlarından biri olacak.

• Orta sınıfın harcanabilir geliri artıyor,
• Kentlere göç ile birlikte hazır giyim, ev tekstili, iş güvenliği ve teknik tekstil talebi yükseliyor,
• Altyapı projeleri (karayolu, demiryolu, enerji vb.) geotekstil ve endüstriyel tekstil ihtiyacını büyütüyor.

Bu, Türk tekstil sektörü için sadece “ucuz üretim destinasyonu” değil, aynı zamanda yüksek potansiyelli bir satış pazarı anlamına geliyor.

5.2. Tekstil İhracatında Afrika’nın Ağırlığı Artıyor

Veriler, bu dönüşümü destekliyor:

• 2024’te Afrika’ya tekstil ihracatı değer bazında %8’in üzerinde, miktar bazında %16’nın üzerinde büyüdü.
• Bölgeye yapılan ihracatta Mısır, Fas, Cezayir, Güney Afrika ve Nijerya gibi ülkeler öne çıkıyor; ancak Sahra-altı Afrika’ya açılım hızlanıyor.

Bu tablo, Türkiye–Afrika Tekstil Forumu’ndaki tartışmaların, sahadaki verilerle de uyumlu olduğunu gösteriyor.

6. Türk Tekstilciler İçin 4 Somut Fırsat Alanı

Forumda konuşulanlar ve veriler birlikte okunduğunda, Türk tekstil firmaları için öne çıkan fırsat alanlarını şöyle özetleyebiliriz:

6.1. Ortak Üretim Tabanlı İş Modelleri

• Türkiye’de: tasarım, AR-GE, kumaş geliştirme, fonksiyonel terbiye, kalite kontrol, lojistik yönetimi.
• Afrika’da: konfeksiyon, belirli teknik tekstil uygulamaları, bölgesel dağıtım.

Bu hibrit modelle:

• Birim maliyet aşağı çekilebilir,
• “Made in Turkey” güveni korunurken,
• “Made in Africa” etiketiyle kıta içi pazarlara erişim sağlanabilir.

6.2. Makine, Otomasyon ve Servis İhracatı

Sadece kumaş ve hazır giyim değil; tekstil makinaları, terbiye hatları, otomasyon sistemleri ve proses kimyasalları alanında da Afrika’ya dönük ciddi yatırım ve ihracat potansiyeli oluşuyor.

• Türkiye’de üretilen veya temsil edilen ramöz, sanfor, kompaktör, boya–terbiye makinaları,
• ENMOS benzeri akıllı boya otomasyon sistemleri,
• Enerji ve su tasarrufu sağlayan kimyasal çözümler,

Afrika’da kurulacak yeni tesisler için ciddi bir çözüm paketi sunuyor.

Burada, “makina + otomasyon + servis + eğitim” içeren bütünleşik teklifler, klasik makina satışından çok daha güçlü bir değer önerisi oluşturabilir.

6.3. Bölgesel Depo ve Lojistik Merkezleri

Bazı Türk firmalarının şimdiden:

• Kuzey Afrika’da küçük depo ve showroom,
• Sahra-altı Afrika’da distribütörlük ve temsilcilik

modelleriyle ilerlemeye başladığı biliniyor.

Türkiye–Afrika Tekstil Forumu’nun ardından bu modelin:

• Daha planlı lojistik merkezlere,
• Ortak kullanılan depolara (birden fazla Türk tedarikçinin bir araya geldiği hub’lar),
• Hızlı sevkiyat için konsolide taşıma çözümlerine

evrilmesi beklenebilir.

6.4. Sürdürülebilirlik: “Yeşil Üretim”i Birlikte Kurmak

Afrika’da yeni kurulacak tesisler, en baştan sürdürülebilirlik kriterleriyle tasarlandığında:

• Su, enerji ve kimyasal tüketimi düşük,
• Karbon ayak izi izlenebilir,
• AB pazarına satışta gereken raporlamayı sağlayabilen

altyapılar kurulabilir.

Türkiye, burada:

• Geliştirdiği yeşil prosesler ve sertifikasyon tecrübesini Afrika’ya taşıyarak,
• Hem tekstil üretimi hem de danışmanlık ve eğitim alanlarında yeni gelir kalemleri yaratabilir.

7. Riskler ve Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

Her fırsatla birlikte, dikkate alınması gereken riskler de var:

1. Politik ve hukuki belirsizlikler
   Bazı Afrika ülkelerinde siyasi dalgalanmalar, regülasyon değişimleri ve yerel ortak yapıları riskli hale getirebiliyor.
2. Ödeme ve kur riski
   Farklı para birimleri, uzun vadeli tahsilatlar ve makroekonomik oynaklık, risk yönetimi gerektiriyor.
3. İtibar ve sürdürülebilirlik riski
   Düşük maliyet uğruna sosyal ve çevresel standartlardan ödün vermek, uzun vadede marka itibarını zedeleyebilir. Avrupa merkezli markalar bu konuyu son derece yakından izliyor.
4. Yerel kapasite ve eğitim ihtiyacı
   Kurulan tesislerin sağlıklı işleyebilmesi için yerel iş gücünün eğitilmesi, düzenli teknik servis ve yedek parça akışının sağlanması şart.

Türkiye–Afrika Tekstil Forumu’nda, bu risklerin “kaçınılmaz engel” değil, yönetilebilir başlıklar olduğu; doğru ortaklık modelleri ve finansman araçlarıyla minimize edilebileceği vurgulandı.

8. Sonuç: Türkiye–Afrika Tekstil Köprüsü Bir Lüks Değil, Stratejik Zorunluluk

Özetle:

• Türkiye–Afrika ticareti 20 yılda yaklaşık 7 kat büyüdü ve 2025 için 40 milyar dolar, orta vadede ise 50 milyar doların üzerinde bir hedef konuşuluyor.
• Afrika, hem hızla büyüyen bir pazar hem de üretim üssü olarak öne çıkıyor.
• Türkiye’nin tekstil alanındaki makine, terbiye, teknik tekstil ve sertifikasyon know-how’ı, Afrika’nın pamuk, işçilik ve bölgesel erişim avantajı ile birleştirildiğinde; her iki taraf için de güçlü bir kazan-kazan modeli ortaya çıkıyor.
• Buna karşın, Türk tekstil yatırımlarının Mısır/Vietnam/Bangladeş’e kayması, Türkiye’nin bölgesel tedarik üssü rolü açısından alarm veriyor; bu yüzden Afrika ile kurulacak ortak ve dengeli iş modelleri, sadece fırsat değil aynı zamanda stratejik savunma hattı niteliğinde.

Türkiye–Afrika Tekstil Forumu, bu resmin içinde geçici bir etkinlik değil;
Türk tekstilinin gelecekte nerede konumlanacağını belirleyen uzun vadeli bir yol haritasının ilk sayfalarından biri olarak okunmalı.

Doğru stratejiyle:

• Maliyet baskısı altında kaybedilen siparişler,
• Afrika ile birlikte kurulacak yeni değer zincirleri üzerinden
  çok daha yüksek katma değerli, dayanıklı ve sürdürülebilir iş modellerine dönüşebilir.